نسخه چاپی
ارسال به دوستان
چرا «آه چه روزهای خوشی بود» همایون غنی‌زاده مهم است؟ | کاری که انقلاب با ایران کرد
فیلم تازه همایون غنی‌زاده با عنوان آه چه روزهای خوشی بود روایتی سیاسی از تأثیر انقلاب اسلامی بر زندگی ایرانیان است؛ با این فیلم گلشیفته فراهانی قرار است بعد از چندین سال به سینمای ایران برگردد.
انقلاب‌ها بنا بر خاصیتی که دارند همه چیز را دگرگون می‌کنند. این خاصیت انقلاب‌ها است و وقوع آنها نتیجه زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی یک کشور است. انقلاب اسلامی هم از این قاعده مستثنی نبود. انقلابی بود کلاسیک که همه مفاهیم را در ایران زیر و رو کرد؛ از جمله این دگرگونی‌ها، تغییرات گسترده فرهنگی بود که دوران تازه‌ای را در ایران رقم زد.
انقلاب اسلامی نه تنها صورت نهادهای فرهنگی که حتی ارزش‌های جامعه ایران را هم تغییر داد؛ باستان گرایی، ناسیونالیسم سکولار و جریان‌های فرهنگی و هنری حامل ارزش‌های غربی نفی شد و مورد انزجار قرار گرفت و جای خود را به باور‌های مذهب شیعه داد. این تغییرات عظیم نتایج زیادی به دنبال داشت؛ برخی طبقات را که وابسته به رانت‌های سیاسی و فرهنگی حکومت پهلوی بودند، حذف و طبقات سیاسی و فرهنگی تازه‌ای تاسیس کرد که حامل ارزش‌های متفاوتی بودند.
از زمان انقلاب، سینمای ایران فیلم‌های زیادی درباره این پدیده ساخته است. تعدادی از این فیلم‌ها، شعاری و با بودجه‌های دولتی و حکومتی‌اند و تعدادی هم توسط اپوزوسیون حاکمیت، با بودجه‌های اندک و به قصد تامین منافع سیاسی این گروه‌ها در خارج از کشور ساخته شده است.
در میان هر دو گروه، کمتر فیلمی وجود دارد که تبدیل به اثری قابل تامل و تحلیلی درباره تاثیرات انقلاب اسلامی در ایران شود. همایون غنی‌زاده که یکی از کارگردانان با سابقه تئاتر در ایران است و تماشاگران حرفه‌ای سینما او را با فیلم متفاوت مسخره باز به خاطر می‌آورند، در آخرین فیلم خود- با نام آه چه روزهای خوشی بود- سراغ داستانی درباره تاثیر سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ رفته است. فیلم هنوز به شکل رسمی منتشر نشده و نمی‌توان به طور دقیق درباره کیفیت آن نظر داد. اما می‌توان از همین الان آن را یکی از کنجکاوی برانگیزترین فیلم‌های سال دانست.
فیلم درباره یک اتفاق بزرگ، با فرم و ساختاری متفاوت است. برای قضاوت نهایی باید منتظر ماند تا نسخه با کیفیتی از فیلم منتشر شود، اما نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد که آه چه روزهای خوشی بود یکی از هیجان انگیز‌ترین و کنجکاوی برانگیزترین فیلم‌های سال است. این کنجکاوی بیشتر ناشی از یک سوال مهم است؛ آیا سرانجام فیلمی ساخته شده که بتوان آن را یک اثر تحلیلی و فارغ از حب و بغض درباره تاثیرات انقلاب اسلامی بر ایران دانست یا خیر؟
همایون غنی‌زاده یکی از کارگردانان مشهور تئاتر ایران است. غنی زاده که متولد سال ۱۳۵۹ است از ۱۹ سالگی فعالیت در تئاتر را با تاسیس گروه هنری مونگو شروع کرد. او تا به امروز نمایش‌های زیادی را کارگردانی کرده است، که دو تا از این نمایش‌ها تبدیل به پرفروش‌ترین تئاتر‌های ایران شدند. می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد و کالیگولا پرفروش‌ترین تئاتر‌های سال‌های اخیر ایران هستند. غنی‌زاده در فیلم اژد‌ها وارد می‌شود مانی حقیقی هم بازی کرد، که بسیار مورد توجه قرار گرفت. این کارگردان یک فیلم سینمایی به نام مسخره باز هم ساخته که به خاطر فضای متفاوتی که دارد، به شدت مورد توجه منتقدان گرفت و جوایز زیادی هم کسب کرد.
غنی‌زاده، اما این روز‌ها بیشتر از آن که یک کارگردان و هنرمند باشد یک فعال سیاسی رادیکال است، که مواضع سیاسی خود را از طریق صفحه شخصی‌اش در فضای مجازی بازتاب می‌دهد. یکی از پر سر و صدا‌ترین اظهار نظر‌های او، نوشته‌اش درباره صحبت‌های مرضیه برومند در مراسم ختم داریوش مهرجویی است؛ برومند در مراسم ختم داریوش مهرجویی خظاب به نهادهای حاکم گفته بود «اگر هوای ما را داشته باشید ما با اسرائیل هم می‌جنگیم.» غنی زاده در واکنشی جنجالی نسبت به این موضع‌گیری نوشت: «ما از کنج سلول‌های زندان‌مان! به شما خیره شده‌ایم و گلویمان دریده می‌شود وقتی برای نرم‌تر شدن چماق تحقیر و سرکوب یا اعتباری تقلبی و یا برای پول التماس می‌کنید... این سد را طوری می‌شکنید که گویی هیچ اتفاقی نیافتاده است. این خیانت است. روش التماس به حکومت سال‌ها سنت ما ملت بود! باید با شرمساری اعتراف کرد ما هنرمندان و اهل فرهنگ سال‌ها از جریانات برجسته وتاثیرگذار این سنت زشت بوده‌ایم. سنت زشتی آمیخته و آلوده به چاپلوسی و ریا به منظور ایجاد روزنه‌ای از ترحم سیستم!»
این مواضع نشان می‌دهد آه چه دوران خوشی بود، قطعاً فیلمی جنجالی، گزنده و به شدت سیاسی خواهد بود.
آه چه دوران خوشی بود درباره چیست؟
در خلاصه داستانی که منابع فرانسوی از فیلم آه چه دورانی خوشی بود، منتشر کرده‌اند آمده است: «هما، بازیگر مشهور، در آستانه از دست دادن املاک خانوادگی‌اش، توسط یک مقام حکومتی تهدید می‌شود که ویدیویی افشاگرانه از او در اختیار دارد. او ناچار می‌شود با خانواده‌اش که از زمان انقلاب در تبعید زندگی می‌کنند، تماس ویدیویی برقرار کند و در این تماس، سکوت چند دهه‌ای خود را در رویارویی‌ای پرتنش و افشاگرانه در هم بشکند...» این خلاصه داستان نشان می‌دهد آه چه دوران خوشی بود درباره تاثیرات انقلاب اسلامی بر زندگی مردم ایران است و قرار است از زاویه دید متفاوتی به این تاثیر نگاه کند.
اما نکته جالب توجه درباره فیلم غنی‌زاده، ترکیب جذاب بازیگران آن است. علی نصیریان، گلشیفته فراهانی، نوید محمد زاده، پیمان معادی و شیرین نشاط ترکیب بازیگران فیلم را تشکیل می‌دهند. ترکیبی عجیب و روی کاغذ نامتجانس که کنجکاوی‌ها برای تماشای فیلم غنی‌زاده را بیشتر و بیشتر می‌کند. به احتمال زیاد هر کدام از کاراکتر‌های فیلم نماد و نماینده یکی از اقشار جامعه ایران هستند. کاراکتر‌هایی (که به احتمال زیاد) قرار است وضعیت آنها در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحلیل شود. نصیریان پدرسالار خانواده است، محمدزاده نماینده نسل جدید است، فراهانی و نشاط نماینده زنان نسل‌های مختلف ایران هستند و پیمان معادی هم روشنفکری است که با مشکلاتی دست به گریبان است. البته تمام اینها حدسیات است و باید منتظر ماند و دید غنی‌زاده در آخرین فیلم خود چه کرده است. فیلمی که از همین الان می‌توان آن را یکی از هیجان انگیز‌ترین فیلم‌های سال دانست.
